تصور کنید بسته‌ای ارزشمند از آن سوی مرزها برای شما ارسال شده یا قصد دارید کالایی را برای تجارت به کشور وارد کنید. در این مسیر، ناگزیر با واژه‌هایی چون ترخیص بار فریت و ترخیص‌کار گمرک مواجه خواهید شد. اما تفاوت این دو چیست و کدام یک برای نیاز شما مناسب‌تر است؟ آیا هر بار برای ترخیص کالاهای شخصی یا تجاری خود باید به سراغ یک ترخیص‌کار بروید یا فریت بار نیز راهگشا خواهد بود؟ این‌ها سوالاتی هستند که ذهن بسیاری از افراد، از مسافران گرفته تا بازرگانان، را به خود مشغول می‌کنند. آشنایی با خدمات فریت بار، آگاهی از جزئیات خدمات بسته‌بندی حمل و نقل بین المللی و درک صحیح از خدمات ترخیص بار و کالا در گمرک می‌تواند شما را در مسیر انتخاب درست و کاهش هزینه‌ها یاری کند.
ترخیص بار فریت چیست؟ هرآنچه باید بدانید!
ترخیص بار فریت به فرآیند ترخیص کالاها و بارهایی اطلاق می‌شود که عمدتاً از طریق حمل و نقل هوایی، دریایی یا زمینی و نه به عنوان چمدان مسافری، وارد یا خارج از کشور می‌شوند. این نوع ترخیص معمولاً برای بارهایی با حجم یا وزن بالاتر از حد مجاز بارهای مسافری و همچنین برای کالاهای تجاری یا اقلامی که به صورت شخصی ارسال شده‌اند، کاربرد دارد. بار فریت می‌تواند شامل طیف وسیعی از کالاها، از لوازم منزل و اثاثیه گرفته تا نمونه‌های تجاری و ماشین‌آلات صنعتی باشد. در واقع، هر باری که به صورت مستقل از مسافر و تحت یک بارنامه یا راهنامه حمل شود، در دسته فریت بار قرار می‌گیرد و نیازمند فرآیند ترخیص بار فریت است.
فریت بار چیست؟
فریت بار به معنای حمل و نقل کالاها از طریق راه‌های هوایی، دریایی، ریلی یا زمینی به صورت مستقل از مسافر است. به عبارت دیگر، زمانی که شما کالایی را از یک نقطه به نقطه دیگر، به ویژه از کشوری به کشور دیگر، ارسال می‌کنید و این کالا همراه شما در هواپیما یا قطار نیست، از خدمات فریت بار استفاده کرده‌اید. فریت بار در مقابل حمل بار مسافری قرار می‌گیرد که در آن، کالاها به عنوان بخشی از چمدان یا بار همراه مسافر جابجا می‌شوند.
چه کسانی از فریت بار استفاده می‌کنند؟
طیف گسترده‌ای از افراد و شرکت‌ها از خدمات فریت بار استفاده می‌کنند. مسافرانی که قصد مهاجرت دارند و می‌خواهند اثاثیه منزل یا لوازم شخصی خود را ارسال کنند، یکی از اصلی‌ترین کاربران فریت بار هستند. همچنین، دانشجویانی که برای تحصیل به خارج از کشور می‌روند و نیاز به ارسال کتاب، لوازم شخصی یا حتی بخشی از اثاثیه خود دارند، از این خدمات بهره می‌برند. از سوی دیگر، شرکت‌های بازرگانی برای واردات و صادرات کالا، تولیدکنندگان برای ارسال نمونه محصولات خود، و کسب‌وکارهای آنلاین برای ارسال سفارشات به مشتریان بین‌المللی نیز به طور گسترده از فریت بار استفاده می‌کنند.
مزایا و محدودیت‌های فریت بار
یکی از بزرگترین مزایای آن، قابلیت حمل بارهای با حجم و وزن بالا است که در حمل بار مسافری امکان‌پذیر نیست. این روش معمولاً از نظر هزینه، به خصوص برای بارهای سنگین یا بزرگ، مقرون به صرفه‌تر از اضافه بار مسافری است. امنیت بالاتر به دلیل بسته‌بندی حرفه‌ای و فرآیندهای کنترل شده در انبارها و فرودگاه‌ها نیز از دیگر مزایای فریت بار است. همچنین، زمان تحویل قابل پیش‌بینی‌تر و امکان پیگیری بار از طریق بارنامه نیز از جمله ویژگی‌های مثبت فریت بار محسوب می‌شود. با این حال، فریت بار محدودیت‌هایی نیز دارد. زمان تحویل ممکن است نسبت به حمل بار مسافری کمی طولانی‌تر باشد، به خصوص در مسیرهای غیرمستقیم.
ترخیص‌کار گمرک کیست و چه وظایفی دارد؟
ترخیص‌کار گمرک، که به او حق‌العمل‌کار گمرکی نیز گفته می‌شود، فردی حقیقی یا حقوقی است که با اخذ مجوزهای لازم از گمرک، به نمایندگی از صاحبان کالا یا شرکت‌ها، فرآیند ترخیص کالا از گمرک را انجام می‌دهد. این افراد به دلیل تسلط بر قوانین و مقررات پیچیده گمرکی، می‌توانند به سرعت و با دقت بالا، مراحل ترخیص را طی کرده و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کنند. وظایف ترخیص کار بسیار گسترده و تخصصی است و شامل مواردی از قبیل آماده‌سازی و تکمیل مدارک ترخیص، اظهار کالا در سامانه گمرک، تعیین تعرفه صحیح کالا، محاسبه و پرداخت عوارض و حقوق گمرکی، شرکت در مراحل بازرسی کالا و رفع موانع احتمالی، و در نهایت دریافت پروانه گمرکی و تحویل کالا به صاحب آن می‌شود.
ترخیص‌کار رسمی یا حق‌العمل‌کار
ترخیص‌کار رسمی یا حق‌العمل‌کار، فردی است که با گذراندن آزمون‌های تخصصی و کسب تجربه لازم، موفق به اخذ پروانه و کارت حق‌العمل‌کاری از گمرک جمهوری اسلامی ایران شده است. این پروانه به آن‌ها اجازه می‌دهد تا به صورت قانونی و به نمایندگی از دیگران، کلیه امور مربوط به ترخیص کالا را در گمرک انجام دهند. حق‌العمل‌کاران باید به صورت مستمر دانش خود را در زمینه قوانین و مقررات گمرکی به‌روز نگه دارند و به تمامی بخشنامه‌ها و تغییرات آگاه باشند. آن‌ها مسئولیت صحت اطلاعات اظهار شده و انجام صحیح فرآیندهای گمرکی را بر عهده دارند و در صورت بروز هرگونه تخلف یا اشتباه، پاسخگو خواهند بود.
مدارک و مجوزهای لازم ترخیص‌کار
برای اینکه فردی به عنوان ترخیص‌کار گمرکی فعالیت کند، نیازمند اخذ مدارک و مجوزهای خاصی از گمرک است. این مدارک شامل کارت حق‌العمل‌کاری، گواهی عدم سوءپیشینه، مدارک تحصیلی مرتبط (معمولاً حداقل کارشناسی در رشته‌های بازرگانی، حقوق یا مدیریت)، و گذراندن دوره‌های تخصصی گمرکی می‌شود. همچنین، ترخیص‌کار باید به طور مستمر دوره‌های بازآموزی را طی کرده و با جدیدترین قوانین و مقررات گمرکی آشنا باشد. وجود یک پروانه معتبر و شماره ثبت در سامانه گمرک، از جمله الزامات فعالیت قانونی یک ترخیص‌کار است. این مدارک و مجوزها تضمین‌کننده این هستند که ترخیص‌کار دارای صلاحیت و دانش لازم برای انجام امور پیچیده گمرکی است.
وظایف حقوقی و فنی ترخیص‌کار
وظایف ترخیص کار هم شامل جنبه‌های حقوقی و هم جنبه‌های فنی می‌شود. از نظر حقوقی، ترخیص‌کار به عنوان نماینده قانونی در گمرک عمل می‌کند و مسئولیت صحت اظهارات و اطلاعات ارائه شده به گمرک را بر عهده دارد. او باید از منافع موکل خود در برابر قوانین گمرکی دفاع کند و در صورت لزوم، در مراحل رسیدگی به اختلافات گمرکی حضور یابد. از نظر فنی، ترخیص‌کار وظیفه دارد تا با استفاده از دانش و تجربه خود، بهترین مسیر را برای ترخیص کالا انتخاب کند، تعرفه صحیح را برای کالا تعیین نماید تا از پرداخت عوارض اضافی جلوگیری شود، تمامی مدارک مورد نیاز را جمع‌آوری و آماده کند، و با سرعت و دقت، مراحل ارزیابی و کنترل فیزیکی کالا را مدیریت نماید.
تفاوت‌های کلیدی بین ترخیص بار فریت و ترخیص‌کار گمرک
تفاوت ترخیص بار فریت و ترخیص کار گمرک در چند جنبه کلیدی قابل بررسی است. ترخیص بار فریت به خود فرآیند گمرکی بارهایی اطلاق می‌شود که به صورت فریت (نه همراه مسافر) ارسال شده‌اند، در حالی که ترخیص‌کار گمرک فردی است که این فرآیند را به صورت حرفه‌ای و به نمایندگی از دیگران انجام می‌دهد. به عبارت دیگر، فریت بار یک نوع حمل و نقل و ترخیص خاص است، در حالی که ترخیص‌کار یک متخصص و واسطه در فرآیند گمرکی است.
نوع بار (شخصی یا تجاری)
یکی از تفاوت‌های اصلی در نحوه برخورد با ترخیص بار فریت و نیاز به ترخیص‌کار، نوع بار است. ترخیص بار شخصی که معمولاً شامل لوازم منزل، سوغاتی‌ها یا اقلام شخصی است و جنبه تجاری ندارد، در برخی موارد می‌تواند بدون نیاز به ترخیص‌کار انجام شود، به خصوص اگر حجم و ارزش آن پایین باشد و قوانین گمرکی اجازه دهند. در این حالت، صاحب کالا می‌تواند با ارائه مدارک شناسایی و بارنامه، خود فرآیند ترخیص را انجام دهد. اما ترخیص کالاهای تجاری، با توجه به حجم، ارزش و پیچیدگی‌های قانونی مربوط به واردات و صادرات، تقریباً همیشه نیازمند خدمات ترخیص‌کار گمرکی است.
نقش در فرایند ترخیص
در واقع، فریت بار نشان‌دهنده این است که کالا به صورت مستقل از مسافر وارد یا خارج شده است و باید فرآیندهای خاص مربوط به فریت را طی کند. در مقابل، نقش ترخیص‌کار گمرک، تسهیل و انجام این فرآیندها است. ترخیص‌کار به عنوان یک واسطه و متخصص، با شناخت کامل قوانین و رویه‌ها، بار را از مراحل مختلف گمرکی عبور می‌دهد. او مسئول آماده‌سازی و ارائه دقیق مدارک، ارتباط با کارشناسان گمرک و حل مشکلات احتمالی است. به عبارت دیگر، فریت بار چیزی است که ترخیص می‌شود و ترخیص‌کار کسی است که ترخیص را انجام می‌دهد.
نیاز به مجوز و وکالت‌نامه
یکی از نقاط افتراق مهم بین این دو مفهوم، نیاز به مجوز و وکالت‌نامه است. برای انجام فرآیند ترخیص بار فریت به صورت شخصی، نیازی به مجوز خاص گمرکی نیست، اما صاحب بار باید به عنوان واردکننده یا صادرکننده، مدارک شناسایی خود را ارائه دهد. با این حال، اگر قصد دارید فرد دیگری غیر از خودتان (مانند یک شرکت حمل و نقل یا یک شخص ثالث) کار ترخیص را برای شما انجام دهد، نیاز به یک وکالت‌نامه رسمی دارید تا به آن‌ها اجازه دهید به نمایندگی از شما عمل کنند. در مقابل، ترخیص‌کار گمرکی برای فعالیت خود نیازمند پروانه رسمی حق‌العمل‌کاری از گمرک است. این پروانه به او این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به وکالت‌نامه برای هر مورد خاص (به جز موارد خاص که صاحب کالا اصرار به وکالت‌نامه مجزا دارد)، به نمایندگی از موکلین متعدد فرآیند ترخیص را انجام دهد.
هزینه‌ها و فرآیند انجام کار
هزینه‌های مربوط به فریت بار، شامل هزینه‌های حمل و نقل (فریت بار هوایی یا دریایی)، هزینه‌های انبارداری در گمرک و هزینه‌های مربوط به فرآیند ترخیص می‌شود. این هزینه‌ها بسته به وزن و حجم بار، نوع کالا، مبدا و مقصد، و فوریت ارسال متفاوت است. فرآیند انجام کار در فریت بار، شامل رزرو فضا، بسته‌بندی، حمل به فرودگاه یا بندر، صدور بارنامه، و سپس مراحل گمرکی در مقصد است. در مقابل، هزینه‌های مربوط به ترخیص‌کار گمرک، شامل حق‌الزحمه ترخیص‌کار به اضافه عوارض و حقوق گمرکی، مالیات‌ها، و سایر هزینه‌های جانبی مانند هزینه آزمایشگاه (در صورت نیاز) می‌شود. فرآیند انجام کار توسط ترخیص‌کار، شامل بررسی مدارک، اظهار کالا، پیگیری مراحل گمرکی، و تسویه حساب با گمرک است.
مزایا و معایب هر روش برای افراد و شرکت‌ها
ترخیص شخصی بار فریت، به خصوص ترخیص بار مسافری یا بار شخصی با حجم کم، می‌تواند از نظر هزینه مستقیم اولیه ارزان‌تر باشد و برای افرادی که زمان و دانش کافی دارند، مناسب است. اما معایب آن شامل صرف زمان زیاد، احتمال بروز خطا و جریمه‌های گمرکی، و پیچیدگی‌های مربوط به قوانین و مقررات است. در مقابل، استفاده از خدمات ترخیص گمرکی توسط یک ترخیص‌کار، مزایای بسیاری دارد. اصلی‌ترین مزیت، سرعت و دقت در انجام فرآیند ترخیص است که از اتلاف وقت و متحمل شدن هزینه‌های اضافی (مانند دموراژ) جلوگیری می‌کند. ترخیص‌کاران با قوانین و مقررات به‌روز گمرکی آشنا هستند و می‌توانند بهترین راهکارها را ارائه دهند.
چه زمانی از فریت استفاده کنیم؟
فریت بار به ویژه فریت بار هوایی، بهترین گزینه برای زمانی است که شما نیاز به ارسال کالاهایی دارید که از نظر حجم یا وزن، فراتر از حد مجاز بارهای مسافری هستند. این شامل ارسال اثاثیه منزل در زمان مهاجرت، ارسال لوازم شخصی دانشجویان به خارج از کشور، یا ارسال نمونه‌های تجاری و کالاهای بازرگانی با حجم متوسط می‌شود. اگر فوریت در ارسال کالا برای شما اهمیت دارد، فریت بار هوایی سرعت بیشتری را ارائه می‌دهد. همچنین، برای ارسال کالاهای ارزشمند یا حساس که نیاز به بسته‌بندی و حمل و نقل تخصصی دارند، خدمات شرکت‌های فریت بار گزینه مطمئن‌تری است.
چه زمانی به ترخیص‌کار نیاز داریم؟
نیاز به ترخیص‌کار گمرک در موارد متعددی اجتناب‌ناپذیر است. در وهله اول، برای ترخیص کالاهای تجاری با هر حجم و ارزشی، استفاده از ترخیص‌کار امری ضروری است. این کالاها معمولاً دارای پیچیدگی‌های تعرفه‌ای، استانداردها و مجوزهای خاص هستند که تنها یک ترخیص‌کار متخصص می‌تواند از عهده آن‌ها برآید. در گام دوم، برای بارهای شخصی با حجم و ارزش بالا، حتی اگر جنبه تجاری نداشته باشند، استفاده از ترخیص‌کار می‌تواند فرآیند را تسهیل کند. به عنوان مثال، ترخیص بار از گمرک امام خمینی برای محموله‌های بزرگ یا پیچیده، با کمک ترخیص‌کار به مراتب راحت‌تر و سریع‌تر خواهد بود. همچنین، اگر شما با قوانین و مقررات گمرکی آشنایی کافی ندارید یا زمان لازم برای انجام فرآیند را در اختیار ندارید، واگذاری این کار به یک ترخیص‌کار، گزینه هوشمندانه‌ای است.
هزینه‌های مربوط به فریت بار و ترخیص‌کار گمرک
آگاهی از هزینه‌ها برای برنامه‌ریزی دقیق مالی بسیار مهم است. هزینه‌های مربوط به فریت بار و ترخیص‌کار گمرک شامل چندین بخش می‌شود که در ادامه به تفصیل بررسی می‌شوند.
هزینه خدمات فریت بار هوایی
هزینه خدمات فریت بار هوایی بسته به عوامل مختلفی مانند وزن و حجم بار، نوع کالا، مسیر پرواز (مبدا و مقصد)، فوریت ارسال و خدمات اضافی مانند بسته‌بندی یا بیمه، متفاوت است. شرکت‌های فریت بار معمولاً تعرفه‌هایی را بر اساس هر کیلوگرم یا حجم بار (بر اساس چگالی) ارائه می‌دهند. برای بارهای سنگین یا حجیم، معمولاً هزینه‌ها به صورت تناژ محاسبه می‌شود. همچنین، هزینه‌های جانبی مانند هزینه صدور بارنامه، هزینه‌های مربوط به گمرک مبدا و مقصد، و هزینه‌های انبارداری نیز باید در نظر گرفته شوند.
تعرفه خدمات ترخیص‌کار
تعرفه خدمات ترخیص‌کار گمرک، که به آن حق‌الزحمه حق‌العمل‌کاری نیز گفته می‌شود، معمولاً به صورت درصدی از ارزش اظهار شده کالا یا به صورت توافقی و بر اساس پیچیدگی و حجم کار تعیین می‌شود. این تعرفه‌ها شامل خدماتی مانند مشاوره، آماده‌سازی و تکمیل مدارک، اظهار کالا، پیگیری مراحل گمرکی، و تسویه حساب با گمرک می‌شود. علاوه بر حق‌الزحمه ترخیص‌کار، واردکننده یا صادرکننده کالا باید هزینه‌های دیگری مانند حقوق و عوارض گمرکی (شامل سود بازرگانی، عوارض گمرکی، مالیات بر ارزش افزوده و….)، هزینه‌های انبارداری، هزینه استاندارد، هزینه آزمایشگاه (در صورت لزوم) و سایر هزینه‌های جانبی را نیز پرداخت کند.
جمع‌بندی
اگر قصد ترخیص بار شخصی با حجم و ارزش پایین را دارید، و زمان و دانش کافی برای آشنایی با رویه‌های گمرکی را در اختیار دارید، ترخیص بار بدون ترخیص‌کار ممکن است برای شما مناسب باشد. اما به یاد داشته باشید که این روش می‌تواند با ریسک بروز خطا و تأخیر همراه باشد. در مقابل، اگر با کالاهای تجاری سروکار دارید، یا بارهای شخصی شما از حجم یا ارزش بالایی برخوردارند، و همچنین اگر به دنبال سرعت، دقت و اطمینان خاطر در فرآیند ترخیص کالا از گمرک هستید، استفاده از یک ترخیص‌کار گمرکی مجرب بهترین و منطقی‌ترین انتخاب است. یک ترخیص‌کار به عنوان نماینده قانونی در گمرک، با وظایف ترخیص کار آشنایی کامل دارد و می‌تواند تمامی مراحل را به بهترین شکل ممکن مدیریت کند.
سوالات پرتکرار در مورد خدمات ترخیص گمرکی
- آیا برای ترخیص بار فریت همیشه به ترخیص‌کار نیاز است؟
برای ترخیص بار شخصی با حجم کم و ارزش پایین، و در صورتی که قوانین گمرکی کشور مقصد اجازه دهند، ممکن است بتوانید خودتان اقدام به ترخیص کنید. اما برای بارهای تجاری یا بارهای شخصی با حجم و ارزش بالا، و همچنین در صورتی که با پیچیدگی‌های گمرکی آشنایی ندارید، استفاده از خدمات یک ترخیص‌کار ماهر اکیداً توصیه می‌شود. ترخیص‌کار می‌تواند با دانش خود، از بروز خطاها و جریمه‌های احتمالی جلوگیری کند و فرآیند را سرعت بخشد.
- شرکت جهان کالا کارگو چه خدماتی در زمینه فریت بار و ترخیص ارائه می‌دهد؟
شرکت جهان کالا کارگو یکی از پیشگامان در زمینه ارائه خدمات جامع فریت بار و ترخیص گمرکی است. این شرکت خدمات کاملی از جمله فریت بار هوایی از خارج کشور، بسته‌بندی استاندارد، صدور بارنامه و بیمه حمل و نقل، و همچنین خدمات ترخیص گمرکی با بهره‌گیری از ترخیص‌کاران مجرب خود را ارائه می‌دهد. آن‌ها می‌توانند به شما در تمامی مراحل ترخیص کالا از گمرک، از مشاوره اولیه تا تحویل نهایی بار، کمک کنند و فرآیند را برای شما ساده‌تر و سریع‌تر نمایند.
- مدارک ترخیص بار فریت چیست و چگونه می‌توان آن‌ها را تهیه کرد؟
مدارک ترخیص بار فریت بسته به نوع کالا و مبدا و مقصد متفاوت است، اما به طور کلی شامل بارنامه (راهنامه هوایی، دریایی یا زمینی)، فاکتور خرید (در صورت تجاری بودن کالا)، لیست بسته‌بندی، گواهی مبدا (در صورت لزوم)، و مدارک شناسایی صاحب بار می‌شود. برای تهیه این مدارک، لازم است با شرکت حمل و نقل (شرکت فریت بار) و در صورت نیاز، با ترخیص‌کار گمرک هماهنگ شوید. آن‌ها می‌توانند شما را در جمع‌آوری و تکمیل صحیح این مدارک راهنمایی کنند.